زرشک کاران بیرجندی روی لبه تیغ؛

قیمت های فعلی زرشک به ضرر کشاورز است / روزنه های امید در دل کشاورزان با برگزاری جشنواره ملی یاقوت سرخ

زرشک کاران بیرجندی که سال هاست با مشکلات بسیاری برای تولید و عرضه این محصول پرخاصیت دست و پنجه نرم می کنند حالا با برگزاری جشنواره ملی یاقوت سرخ روزنه های امیدی در دلشان برای روزهای بهتر زرشک جوانه زده است و به آینده این محصول امیدوارتر تر شدند.

به گزارش خاورستان این روزها خراسان جنوبی در تکاپوی برگزاری جشنواره بزرگ ملی زرشک است جشنواره ای که نگاه بسیاری از کشاورزان این محصول استراتژیک استان به آن معطوف شده است آن ها که سال هاست با مشکلات بسیاری برای تولید و عرضه این محصول پرخاصیت دست و پنجه نرم می کنند حالا روزنه های امیدی در دلشان برای روزهای بهتر زرشک جوانه زده است و به آینده این محصول امیدوارتر تر شدند.

 

شهرستان بیرجند سومین شهرستان استان در زمینه تولید زرشک بوده و امروز  در جشنواره ملی زرشک جشن برداشت زرشک در روستای مهموئی شهرستان برگزار شد .

 

سطح زیر کشت زرشک در شهرستان بیرجند ۴ هزار و ۷۵۳ هکتار بوده و حدود ۷ هزار بهره‌بردار در این شهرستان از طریق برداشت زرشک امرار معاش می‌کنند.

 

حسین براتی یکی از بهره برداران این محصول اهل روستای مهموئی بخش مرکزی بیرجند در گفتگو با خاورستان با اشاره به این که از سه دهه پیش به کاشت زرشک روی آورده است گفت: حدود ۵ هکتار سطح زیرکشت زرشک دارم و سعی کردم زرشک را در دو سال داشته باشیم که از نظر کاربری مدیریت کنیم.

 

او که چندین سال هم به عنوان کشاورز نمونه شهرستان و استان معرفی شده است ادامه داد: با همکاری همسرم که صندوق خرد زنان در روستا را دارند اولین گواهی محصول زرشک و زعفران سالم را در خراسان جنوبی به دست آوردیم.

 

کمبود آب

 

او به دغدغه های زرشک کاران بیرجند هم اشاره کرد و کمبود آب را یکی از مهم ترین مشکلات پیش روی زرشک کاران بیان کرد و افزود: چاه هایی که در اختیار داشتیم در گذشته به عنوان مثال مجوز بهره برداری ۲۵ لیتر در ثانیه را دادند و الان هر ساله تعدیل می کنند و آب را کم می کنند و آن کاشتی را که بر اساس پروانه آبدهی خودشان داشتیم الان کم کردند و با مشکل شدید آب برای آبیاری درختان روبرو هستیم.

 

به گفته وی قوانینی دارند که با حفر چاه جدید و جابه جایی موافقت نمی کنند و تاکید دارند اگر ۱۵ لیتر در ثاتیه پروانه دارید باید به نصف کاهش یابد تا پروانه بدهیم .

 

وی ادامه داد: در مدت ۵ سال چاه با ۱۷ و نیم لیتر در ثانیه به ۹ لیتر رسیده و با وضعیت فعلی درختان خشک می شود چرا که کاشت بر اساس پروانه آبدهی بوده است و درختان هم هرچی بزرگ تر می شوند نیاز بیشتری به آب دارند و بسیاری از کشاورزان هم مجبورشدند درختان را رها کنند یا به مکان دیگری منتقل کنند.

 

هزینه های بالای تولید

 

این کشاورز هزینه های بالای تولید را هم در لیست دغدغه های زرشک کاران گنجاند و افزود:گرانی کود ، نهاده ای کشاورزی و سبد های زرشکی حمل و جابحایی زرشک و افزایش ۶ برابر دستمزدها اما زرشک با همان قیمت قبل در بازار به فروش می رسد فقط چند ماه شده که قیمت ها ۱۰تا ۱۵تومن افزایش یافته است و هیج تناسبی بین نهادها و قیمت زرشک وجود ندارد وامسال بسیاری از کشاورزان بعد از ۳ سال رکود قیمت ها قصد حذف زرشک را داشتند .

 

براتی ادامه داد: در حالی با این وضعیت روبرو هستیم که زرشک با آب و خاک ما سازگاری دارد و ۹۰ درصد کشاورزان شهرستان های خراسان جنوبی درآمدشان از زرشک است هر چند در چند ماه گذشته وضعیت بازار بهتر شد و امیدی در دل کشاورزان روشن شد اما باید این موضوع تداوم داشته باشد.

 

نبود اتحادیه زرشک کاران

 

این‌ فعال حوزه زرشک نبود اتحادیه زرشک کاران در شهرستان بیرجند را یکی دیگر از مشکلات پیش رو بیان کرد و افزود: ناهماهنگی هایی در رابطه با بازار وجود دارد طوری که زرشک منطقه خراسان جنوبی که مختص این استان است در بازار مصلی مشهد قیمت گذاری می شود که این ها باید کاری شود.

 

به گفته براتی آن ها به گونه ای عمل می کنند که اگر کشاورز به میزان زیاد قصد فروش داشته باشد بلافاصله قیمت را پایین می آورند.

 

او که عضو کنسرسیوم زرشک در اتاق بازرگانی است ادامه داد: این موضوع را بارها در اتاق مطرح کردم که اتحادیه ای تشکیل شود و زرشک کاران عضو شوند یا همه کارهایی که در رابطه با زرشک، بازار و بسته بندی و ….است در شهرستان خودمان برای آن تصمیم گیری کنیم اما تا کنون اقدامی نشده و بازار در دست ما نیست .

 

ضرورت بسته بندی و فرآوری

 

وی راه اندازی واحدهای بسته بندی و فرآوری زرشک را ضروری دانست و افزود:تا وقتی بسته بندی و فراورای را نداشته باشیم و زرشک را به صورت خام به بازار به فروش برسانیم نخواهیم توانست به آن قیمت دلخواه متناسب با تورم برسیم.

 

به گفته وی اگر بسته بندی و فرآورای در کنار کاشت زرشک باشد به خصوص هر چه بسته بندی کوچک تر باشد و به ابعاد کوچکتری تبدیل شود توان خرید در دنیا افزایش می یابد.

 

ناشناخته بودن زرشک

 

به گفته وی یکی دیگر از مشکلات پیش روی زرشک کاران منطقه نبود تبلیغات در مورد معرفی زرشک و خواص زرشک است که اگر این امکان فراهم و خواص آن به مردم گفته شود در خصوص بازار عرضه هیچ مشکلی نداریم .

 

براتی با تاکید بر این که زرشک خراسان در ایران ناشناخته است و این یک ضعف بزرگ است تاکید کرد: افزون نتوانستیم تازه خوری زرشک را در جامعه رواج دهیم و نهادینه کنیم و اگر بتوانیم این کار را انجام دهیم وقتی تبلیغات شود و خواص برای مردم گفته شود مردم می خرند و به اندازه نیاز یک ساله در فریزر به صورت تازه نگه داری می کنند.

 

وی ادامه داد:اگر تازه خوری را داشته باشیم و حداقل نصف زرشک یا یک سوم زرشک را موقعی که تازه است بتوانیم در بازار عرضه کنیم مشکلی برای فروش زرشک نخواهیم داشت.

 

گردشگری زرشک

 

وی در صحبت هایش پیشنهاداتی در رابطه با گردشگری زرشک داشت و افزود: بهترین موقعیت در خراسان جنوبی در موقعی که زرشک گل دارد و زمانی که زرشک به عمل می آید و مثل یاقوت قرمز است اگر بتوان گردشگری زرشک را داشته باشیم به خصوص زمانی که قصد برداشت زرشک را داریم در کنار آن زعفران را هم داریم و اگر این کار هم بشود که گردشگری زرشک هم رونق گیرد هم برای زرشک و هم برای زعفران مزیتی خواهد بود.

 

براتی تاکید کرد: یکی دیگر از مواردی که باید مد نظر باشد تولید زرشک سالم و ارگانیک است که از سال ها پیش به دنبال طرح آن هستیم باید کشاورزان این موضوع را مد نظر قرار دهند برای این که محصول در انبارها نماند و برای صادرات آن به مشکل بر نخوریم به سمت و سوی زرشک سالم برویم که در زمان صادرات به مشکل برنخوریم آزمایشگاه ها که خواستند آزمایش کنند بر نگردانند و ما با صادرارت بتوانیم درآمد بهتری داشته باشیم.

 

به گفته وی یکی دیگر از مشکلات که مربوط به خود کشاورزان است باز کردن زرشک قبل از موعد برداشت آن است که بیشترین لطمه را در آخر فصل زرشک به کشاورزان دیگر زده می شود برخی افراد قبل از این که زرشک برسد آن ها را باز می کنند که هیچ خاصیتی ندارد و در خرمن ها و محیط باز که از نظر بهداشتی همه دنیا به آن ایراد می گیرد این ها را خشک می کنند برای این که سریع تر به بازار عرضه کنند و باید نطارت ها برنحوه برداشت زرشک کاران افزایش یابد که آن ها قبل از زمان برداشت اقدام نکنند.

 

به گفته وی اگر می خواهیم وضعیت زرشک روبه راه شود باید آزمایش عیار زرشک گرفته شود و آلاینده های آن در نظر گرفته شود و باید زرشکی که کشاورز تمام سال را زحمت می کشد و به بازار تحویل می دهد تفاوت ها مشخص شود و اگر بشود که زرشک خرمنی را جدا و زرشک دانه اناری را جدا قیمت گذاری کنیم و همزمان به بازار ندهیم و به خاطر منافع خودمان زرشک نرسیده را بازار ندهیم به طور حتم وضعیت بهتر خواهد شد.

 

او کمبود بارگاه های زرشک را از دیگر مشکلات زرشک کاران شهرستان بیان کرد و افزود: حدود ۹۰ درصد کشاورزان بارگاه دارند و خودشان به این نتیجه رسیدند که زرشکی که در بارگاه بهداشتی خشک می شود بسیار مرغوب تر است فقط برق بارگاه ها تجاری با هزینه باِلا است که هزینه های تولید را افزایش می دهد.

 

وی تصریح کرد:اگر دولت کشاورزان را مکلف کند که بهداشت را رعایت و از خشک کردن زرشک در خرمن جلوگیری کنند قیمت زرشک این نخواهد بود و امید داریم اگر این موضوع عملیاتی شود قول می دهم زیر ۳۰۰ هزار تومان فروش نکند و کشاورزانی که یک سال زحمت می کشند درآمد خوبی خواهند داشت.

 

وی سردخانه را هم‌ نیاز زرشک کاران‌ بیان کرد و اظهار کرد:اگر دولت تسهیلات کم بهره در اختیار کشاورزان قرار دهد که آن ها بتوانند زرشک تازه را نگهداری کنند که در مدت ۴ ماه داشته باشند و بعد بفروشند کمک اساسی به کشاورزان خواهد بود چون تر فروشی خیلی مغفول مانده است.

 

جشنواره زرشک یک فرصت

 

این کشاورز نمونه برگزاری جشنواره زرشک را نقطه عطفی در این محصول پرخاصیت بیان کرد و افزود: در زعفران این جشنواره برگزارشد و نتیجه داد و امیدواریم در زرشک هم این کار ادامه پیدا کند و اگر این کار بشود شناخت زرشک که یکی از مهم ترین مشکلات این محصول است رفع خواهد شد و شرایط برای کشاورزان به خصوص کشاورزان خرد که مقدار کمی دارند خواهند توانست زندگی خودشان را از طریق زرشک تامین کنند .

 

وی تصریح کرد: اگر در جشنواره های زرشک از کشاورزان دعوت شود در مورد تجربه های خود صحبت کنند و کارشناسان و محقیق هم در مورد های خواص زرشک صحبت کنند تا به این طریق تبلیغی شود.

 

وی با اشاره به این که رسانه ها هم باید بیشتر به موضوع زرشک بپردازند افزود : چند وقت پیش از روزنامه های مختلف شهرستان مصاحبه های زیادی را داشتم اما چند وقت شده که متوقف شده مگر موقعی که مثل الان یک چیزی پیش بیاد و با توجه به این که خراسان جنوبی چون قطب زرشک است باید ادامه دارد باشد.

 

وی تاکید کرد : نیاز است رسانه ها مدام کار بکنند و این ها را منتقل کنند و باید رسانه ای به نام زرشک داشته باشیم و رسانه نقش مهمی دارد

 

وی با اظهار تاسف از این که ۱۵ استان ایران هیچ شناختی از زرشک ندارند افزود:در آذربایجان یک مغازه ای با سر در ایستگاه تصفیه خون راه اندازی شده که فقط آب زرشک دارد و اگر قدر زرشک دانسته شود هیچ زرشکی روی دست کشاورز نمی ماند.

 

۴۷۵۳ هکتار سطح زیر کشت

 

وارسته مدیر جهاد کشاورزی بیرجند با اشاره به این که همزمان با برگزاری جشنواره ملی زرشک دوشنبه  ۲۵ مهر جشن برداشت زرشک در روستای مهمویی را داشتیم  گفت: سطح زیر کشت زرشک شهرستان بیرجند ۴ هزار ۷۵۳ هکتار و حدود ۳۲۰ هکتار زرشک غیر بارور است.

 

وی با اشاره به این که تعداد افراد بهره بردار زرشک در شهرستان بیرجند ۶ هزار و ۷۴۹ است افزود : میزان تولید زرشک تر ۱۲ هزار تن وزرشک خشک ۵ هزار و ۴۸۷ تن است.

 

جشنواره شروعی برای جبران

 

علی فاضلی فرد فرماندار بیرجند با بیان اینکه در معرفی محصول مزیت دار زرشک در این سال ها ضعیف عمل شده است، اظهار کرد: باید برای شناساندن این محصول مزیت دار و قرار گرفتن آن در سبد خانوار تلاش کرد.

 

وی از خراسان جنوبی به عنوان پایتخت انحصاری زرشک جهان نام برد و گفت: ۹۸ درصد سطح زیر کشت زرشک در کشور متعلق به این استان است و در خراسان جنوبی ۳۸ هزار خانوار زرشک کار فعالیت دارد.

 

وی با بیان اینکه زرشک محصولی مزیت دار و حائز اهمیت است، افزود: با وجود اهمیت زرشک در معرفی این محصول مزیت دار ضعیف عمل شده است و امسال با پیگیری های انجام شده در این استان جشنواره ملی زرشک با هدف معرفی آن برگزار می شود.

 

وی با اشاره به برگزاری جشنواره برداشت زرشک در پنج شهرستان تولید کننده این محصول از ۲۱ تا ۲۷ مهر ماه در استان، گفت: با هدف معرفی این محصول مزیت دار و رفع موانع پیش رو این محصول، جشنواره زرشک در شهرهای بیرجند، قاین، زیرکوه، درمیان و سربیشه برگزار می شود.

 

وی با بیان اینکه مراسم نهایی و جشنواره ملی زرشک در ۲۷ مهرماه در فرهنگسرای شهر بیرجند برگزار می شود، یادآور شد: بر اساس پیش بینی های صورت گرفته پذیرایی های صورت گرفته در جشنواره، پروازهای منتهی به استان در این ایام از محصولات فراوری شده زرشک شامل آبمیوه و… خواهد بود.

 

وی ابراز امیدواری کرد: با برگزاری این جشنواره بتوان این محصول را به بازارهای جهانی معرفی کرده و با ارائه محصولی با کیفیت شاهد رونق اقتصادی منطقه و انتفاع کشاورزان از فروش این محصول مزیت دار بیش از پیش باشیم.